Door Wout Peters

Het Participatief Actieonderzoek ‘Van Ziekte & Zorg naar Gezondheid & Gedrag’ heeft op zowel micro- als meso- en macroniveau bijzondere actieplannen opgeleverd die alle gericht zijn op het verbeteren van de gezondheid van de Veendammer.

Op microniveau:
De 14 Veendammers die deelnemen aan dit PAO zijn zowel individueel als in groepsverband aan de slag gegaan met vijf thema’s die vanuit de interviews naar voren kwamen: voedend eten, natuurlijk bewegen, bewust ontspannen, uitgerust wakker worden en betekenisvol leven. Er zijn vervolgens twee wekelijkse themabijeenkomsten georganiseerd waarin gezamenlijk nagedacht werd over ideeën en oplossingsrichtingen, passend bij dat thema. Vervolgens gingen de deelnemers hiermee thuis aan de slag, experimenteren en uitvoeren om vervolgens twee weken later tijdens de groepsbijeenkomst verslag te doen van hun ervaringen.

Deelnemers zijn meer groenten gaan eten o.a. door smoothies te maken, hebben intermittend-fasten geïntroduceerd (16:8 methode) zijn dagelijks gaan wandelen met de Ommetjes-App, gestopt met alcohol nuttigen met hulp van Ikpas.nl, zijn koude trainingen gaan doen in de plaatselijke zwemplas (Wim Hof-methode) en passen verschillende Mind-fulness technieken toe (bijv. m.b.v. wandelcoach).

Eén van de deelnemers heeft een online 40 dagen challenge ontwikkeld voor de kerkleden van een christelijke gemeenschap in Veendam. Er zijn 40 Bijbelse inzichten beschreven om een gezond gewicht te bereiken. De 24 deelnemers aan deze challenge kregen dagelijks een mail met een inzicht waarmee ze zelf aan de slag konden gaan. Tijdens deze challenge zijn er 3 fysieke groepsbijeenkomsten geweest, waarbij verdieping van de Bijbelse inzichten centraal stond. Deelnemer kwam daarbij met het idee om deze bijeenkomsten af te sluiten met een Bijbelse lunch, waarbij iedere deelnemer zelf iets meebracht van een toegepast Bijbels inzicht. De brownie van courgette en de chocolade bolletjes van dadels zullen blijvend herinnerd worden bij onderzoeker…

Na deze challenge werd PAO-er gebeld met de vraag of deze challenge gedeeld mocht worden met iemand vanuit de moslimgemeenschap. Het idee is om de 40 Bijbelse inzichten te vertalen naar de Koran. Deze challenge zou dan kunnen starten tijdens de Ramadan. Een eerste oriënterend gesprek is geweest. Wordt vervolgd!

Op mesoniveau:
Na de interviews met de zorgverleners van het gezondheidscentrum zijn twee focusgroepen gevormd. De fysiotherapeuten gaan samen met de diëtisten en een psycholoog aan de slag met het aanbieden van gecombineerde leefstijlinterventie aan Veendammers met overgewicht . De eerste bijeenkomst is geweest en een tweede is op moment van dit schrijven gepland. Getracht wordt om bij deze tweede bijeenkomst een plan van aanpak klaar te hebben, welke in het voorjaar in gezamenlijkheid uitgevoerd kan gaan worden.

Een tweede focusgroep is gevormd door een huisarts. Hij heeft verschillende disciplines bij elkaar geroepen om een zorgvernieuwingsproject op te zetten rondom de veel voorkomende klacht ‘Pijn op de borst (POB)’. Na de eerste bijeenkomst, waar ook zorgverleners van buiten het zorgcentrum aanwezig waren, is met medewerking van alle deelnemers een projectplan opgesteld welke op moment van schrijven ter beoordeling ligt bij de zorgverzekeraar. Verwachting is dat nog in 2021 gestart kan worden met de uitvoer van het project. Hierbij zullen ook leefstijlinterventies een vast onderdeel gaan vormen in de zorg voor Veendammers met POB-klachten. Het projectplan is op te vragen bij de PAO-er en deze zal het proces verder gaan monitoren.

Op macroniveau:
Na het interview met de loco-burgermeester en haar beleidsmedewerker hebben zij een focusgroep gestart met als inzet het maken van een Lokaal Preventie Akkoord. Verschillende zorgverleners uit Veendam e.o. hebben een eerste online-meeting gehad, waarbij PAO-er ook aanwezig was. Er is een formateur aangesteld en hij gaat volgens de principes van PAO aan de slag om alle ideeën en plannen van betrokken te verzamelen. Dan volgt weer een meeting waarin de resultaten gedeeld zullen worden. Streven is om voorjaar 2021 het LPA klaar te hebben, waarna overgegaan kan worden tot uitvoer in co-creatie met de Veendammer.

Impact tot nu toe
Zowel bij de zorgverleners als bij de Veendammers ontstaat herkenning van het perspectief: we willen en kunnen de focus krijgen op gezondheid en gedrag! Zowel zorgverleners als Veendammers zijn en worden gehoord en vanaf het begin zijn ze betrokken in de beweging van ZZ naar GG. Sterker nog, het lijkt een voorwaarde om de beweging op gang te kunnen krijgen. De deelnemers willen niet individueel aan de slag. Ze voelen zich gesterkt in de groep en vragen ernaar. Dat helpt bij het inbouwen van nieuwe gezonde patronen. De gezamenlijke inzichten die ontstaan tijdens de focusgroepen werken versterkend om ermee aan de slag te gaan. Er wordt samen gebouwd aan een cultuurverandering. Op microniveau in heel kleine stapjes, op meso-en macroniveau formeler en worden grotere stappen gemaakt. Zodra financiering geregeld is zal de impact nog groter worden. Er is nu al veel waardering voor het werk dat verzet wordt op alle niveaus. Ook zijn de eerste succesjes al gevierd. De blijdschap voor het verlies van enkele kilo’s lichaamsgewicht werkt aanstekelijk, evenals het zien en ervaren van een positieve gezondheid. Dat wordt gevierd!

Het PAO is nog niet afgerond. De inzet is dat de komende jaren PAO onderdeel blijft uitmaken van het LPA. Daarmee is de beweging die door dit PAO in gang is gezet ook voor de toekomst gewaarborgd en zal een cultuurverandering van ZZ naar GG op de lange termijn het gevolg zijn.