Mensen motiveren is belangrijk wanneer je samen met groepen aan duurzame oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken wilt werken. Bij SevenSenses in Nieuwegein richten wij ons volledig op mensen motiveren binnen onderzoek. Je ontdekt hoe je energie en betrokkenheid losmaakt bij de deelnemers, zodat zij zich verantwoordelijk voelen voor het proces én het resultaat.

Mensen motiveren als basis voor duurzame verandering

Mensen motiveren begint bij het begrijpen van de verschillende vormen van motivatie. Intrinsieke motivatie zorgt ervoor dat mensen vanuit zichzelf willen bijdragen, terwijl extrinsieke motivatie ontstaat door externe prikkels, zoals beloningen of erkenning. Met de juiste balans, vergroot je de betrokkenheid en werk je effectiever samen aan je doelen. Tijdens onze PAO-cursussen leer je hoe je mensen gericht motiveert. Een belangrijke tip is om goed aan te sluiten bij de persoonlijke drijfveren van deelnemers. Vaak gaat het om het gevoel ergens invloed op te hebben, gehoord te worden of bij te dragen aan een groter geheel. Betrek mensen actief en geef hen écht een stem om automatisch draagvlak te creëren. Een sterk middel om mensen te motiveren is bewustwording creëren. Met informele gesprekken en door te laten zien wat de impact van hun bijdrage is, stimuleer je deelnemers om zich volledig in te zetten. Mensen motiveren vraagt om geduld en aandacht, maar levert veel op.

Zo motiveer je de doelgroep vanzelf

We krijgen ontzettend vaak de vraag hoe je de bevolking of de doelgroep mee krijgt in een project. Als burgerparticipatie nastrevende gemeente is dat vaak echt een dingetje. Daarnaast horen we vaak dat pogingen van de gemeente om burgers aan te laten haken bij hun projecten op niets uitlopen. Als actieonderzoeker zijn we eigenlijk helemaal niet bezig met dit vraagstuk, omdat diezelfde bevolking in zo’n traject zelf de vorm en uitvoering van een project bepaalt. Je hoeft ze dus niet mee te krijgen, want ze doen al mee, vanuit hun eigen intrinsieke motivatie. Het is immers hun eigen project!

Samen het echte vraagstuk bepalen

Als startpunt van ieder actieonderzoek bepalen we eerst met de verschillende belanghebbenden hoe zij het probleem of de situatie definiëren. Soms betekent dat, dat je als gemeente een ander startpunt moet kiezen. Spannend, maar de moeite waard. Een voorbeeld:

‘Ik herinner mij nog goed dat een opdrachtgever haaien tegen uitsterven wilde beschermen rondom onder andere de Nederlandse gemeente Saba (in het Caraïbisch gebied). Maar, met name de lokale vissers bleken juist een hekel aan haaien te hebben. Pogingen zoals folders uitdelen waarop het belang van haaien werd uitgelegd liep op niets uit. Haaien zijn voor hen namelijk maar lastige beesten: ze eten hun vis op en verruïneren hun fish traps. Daarom werd het vertrekpunt het marine ecosysteem in plaats van de haaien. Een breder onderwerp, waarin verschillende belanghebbenden, waaronder de vissers, veel meer ruimte kregen om aan te geven wat zij belangrijk vonden. Uiteindelijk kwamen daar prachtige initiatieven uit, die indirect de haaien en het marine ecosysteem als geheel beschermen. Als ik was blijven doorhameren op die haaien, weet ik zeker dat er niets uitgekomen was. Ook bij een actieonderzoek in de L-Flat in Zeist kozen we een ander vertrekpunt: van het door de gemeente gedefinieerde afvalprobleem naar het door de bewoners gekozen woongeluk, waar het afvalprobleem onderdeel van is.’

Onderzoeken van de perspectieven: er is zoveel meer

De volgende stap in actieonderzoek is het onderzoeken van de perspectieven van de betrokkenen op het onderwerp. De verschillende betrokkenen brengen hun visie op de oorzaken en gevolgen in kaart en schetsen de ideale situatie. Eerdere initiatieven rond dit probleem worden bekeken, inclusief de effecten ervan. De rolverdeling en onderlinge relaties tussen partijen worden zichtbaar gemaakt. Daarnaast wordt onderzocht wat er al goed gaat in de gemeenschap, welke overvloed en successen er zijn en welke talenten en middelen beschikbaar zijn. Ook worden mogelijke oplossingsrichtingen verzameld die de betrokkenen zelf aandragen. De tijd nemen om dit goed te onderzoeken is een meerwaarde ten opzichte van conclusies trekken vanaf je bureau of een snelle bewonersbijeenkomst. Je bouwt niet alleen een relatie op met de bewoners, maar komt ook veel meer belangrijks te weten dat van belang is voor projectsucces! Hier krijgt burgerparticipatie een geheel nieuwe betekenis.

Reflectie op de uitkomsten met de betrokkenen

Als actieonderzoeker analyseer je alle informatie die je hebt gekregen van de betrokkenen. Vervolgens maak je er een visueel helder totaaloverzicht van. De volgende stap is dé actie waar je als gemeente het verschil kunt maken, die eigenlijk verrassend simpel is: die resultaten deel je met de betrokkenen. Dat kun je bijvoorbeeld doen in focusgroep-achtige bijeenkomsten. Zo geef je hen ten eerste de kans om hun eigen perspectief in die resultaten te herkennen. Ten tweede geef je hen de kans begrip te krijgen voor de perspectieven van andere betrokkenen. Vervolgens bepaal je samen met hen welke set aan oplossingsrichtingen de beste combinatie is om het systeem als geheel te verbeteren. Zo krijgt iedereen de kans om op zijn manier bij te dragen aan het grotere geheel, dat uiteindelijk mooie resultaten oplevert voor iedereen! Zo bedachten de vissers op Saba een manier om duurzamer op de roodbaars te vissen, wat het marine ecosysteem verder in balans brengt. Daar profiteren de haaien op hun beurt ook van, want meer vis betekent meer te eten.

Bijdragen aan de motivatie van betrokkenen

Tijdens de latere fasen van het actieonderzoek, als oplossingsrichtingen concreter worden, kun je als actieonderzoeker overgaan op het onderzoeken van de randvoorwaarden van de betrokkenen om er een succes van te maken. Dit is natuurlijk heel specifiek per project. Toch zijn er een aantal algemenere factoren die ervoor te zorgen dat iedere betrokkene vanuit intrinsieke motivatie een bijdrage kan leveren aan het succes van een project. Hier zijn er een paar:

• Trots: de activiteit verhoogt zijn of haar gevoel van zelfwaarde
• Waardigheid: de activiteit verhoogt zijn of haar gevoel van autonomie, onafhankelijkheid en competentie
• Identiteit: de activiteit wordt door de juiste persoon uitgevoerd (diegene die het probleem ervaart)
• Controle: hij of zij heeft een gevoel van controle over:
  • 1) De benodigdheden (hij/zij kan er gemakkelijk aan komen)
  • 2) Besluiten (hij/zij mag meebeslissen)
  • 3) Activiteiten (hij/zij heeft de capaciteit om het te doen)
• Verantwoordelijkheid: hij of zij voelt verantwoordelijkheid over zijn/haar taken
• Eenheid: hij of zij voelt zich gesterkt en gesteund door de groep waarmee hij werkt. Het vieren van de eerste successen kan dit gevoel van eenheid versterken.
• Plaats: hij of zij voert zijn/haar taken uit in een veilige, niet bedreigende omgeving
• Locatie: de activiteit vindt plaats op een plaats waar hij of zij zich verbonden voelt

Al deze factoren dragen eraan bij dat mensen het oprecht leuk vinden om mee te bouwen en daar komt de motivatie vandaan.

Motivatie zonder te motiveren

Samen met belanghebbenden kun je onderzoeken welke factoren er spelen en hoe zij met elkaar die factoren kunnen optimaliseren. Als je merkt dat een betrokkene zijn motivatie verliest, kun je terugkijken naar deze factoren. Vervolgens is het heel belangrijk, bijvoorbeeld als gemeente, om hierover met de betrokkenen in dialoog te gaan. In actieonderzoek is en blijft jouw rol als gemeente die van facilitator en blijven de bewoners in de drivers seat. Daarmee maak je als gemeente de transitie van focus op burgerparticipatie naar focus op overheidsparticipatie. Mensen motiveren elkaar en de gemeente springt in waar nodig, ofwel motivatie zonder te motiveren!

Neem contact met ons op en ontdek hoe wij helpen motiveren

Rest mij nog je op de hoogte te brengen van een heel tof event in Utrecht. Mijn collega Evert-Jan van Hasselt en je ik zullen je meer vertellen over participatief actieonderzoek en hoe gemeentes hiermee de co-creatie van bewonersinitiatieven kunnen stimuleren. Neem contact met ons op om mensen te motiveren en wees welkom!