Door SevenSenses oprichter Madelon Eelderink
Vorig jaar begon ik enthousiast aan de Ecosystem Restoration Design Course van Gaia Education op Earth Day. Nu hij is afgelopen ben ik nog enthousiaster! Vooral omdat het me deed beseffen hoe ongelofelijk makkelijk het kan zijn om herstel van natuurlijke ecosystemen in gang te zetten en de natuur de rest te laten doen. Ik hoef geen bioloog of ingenieur te zijn om de natuur een duwtje in de rug te geven om zichzelf te herstellen. Ik heb aan de cursus meegedaan met mijn Participatief Actieonderzoek (PAO) bril op omdat ik benieuwd ben hoe PAO kan bijdragen aan het herstel van ecosystemen en hoe dat eruit zou zien. In deze eerste blog deel ik mijn gedachten over hoe je de lokale bevolking ‘aan boord’ krijgt van je ecosysteemherstelproject.
“Het is moeilijk om de lokale bevolking aan boord te krijgen!”
De leraren – ecosysteemherstellers – hebben het vaak over de moeilijkheid om de lokale gemeenschap ‘aan boord’ te krijgen. Ze delen tips zoals: wees nederig, verdiep je in de lokale cultuur, win hun vertrouwen, wees transparant en vertel hen waarom het belangrijk is wat je doet. Hoewel ik het eens ben met de meeste van hun tips, heb ik het gevoel dat er hier iets belangrijks ontbreekt. Het gaat voornamelijk uit van het idee dat de lokale bevolking mee moet doen aan ‘ons’ restauratieproject – in de vorm van vrijwilligerswerk, helpen het gebied te beschermen of in ieder geval ons werk in hun gebied accepteren. Maar mijn ervaring is dat de meeste mensen niet mee willen doen aan andermans project, ze willen meedoen aan hun eigen project! Begrijp me niet verkeerd, ik heb een aantal projecten gezien waar lokale mensen mettertijd echt een gevoel van eigenaarschap over het project begonnen te krijgen, maar ik geloof dat we een ander startpunt nodig hebben om dit gevoel van eigenaarschap te vergroten.
Laat JOUW plan los
Hier wordt het misschien een beetje lastig en als je je projectontwerp al klaar hebt en super enthousiast en gemotiveerd bent om meteen te beginnen, wil je dit misschien niet lezen (ik stel voor dat je dan hier stopt met het lezen van deze blog). Waar ik sterk in geloof is dat het beste en meest intense gevoel van eigenaarschap bij de lokale mensen wordt bereikt als je op locatie komt zonder een specifiek plan. Om je ideeën los te laten over wat er wanneer, waar en hoe moet gebeuren. Om je eerst onder te dompelen in het gebied, deel te nemen aan de activiteiten van de lokale gemeenschap, er gewoon te ZIJN. Informele gesprekken voeren met mensen over hun leven en wat hen elke dag bezighoudt. Als je eenmaal het gevoel hebt dat je een basis vertrouwensband met mensen hebt, kun je beginnen met het voeren van meer diepgaande gesprekken (of interviews als je het zo wilt noemen) over wat het gebied voor hen betekent en welke uitdagingen ze tegenkomen bij het gebruik van het gebied (wat dat dan ook mag zijn). Wat ze ten goede zouden willen veranderen. Je leert zoveel van de lokale bevolking over wat wel en niet werkt, en mijn ervaring is bovendien dat mensen veel meer openstaan voor jouw bedoelingen en ideeën als ze eerst die van hen hebben kunnen delen.
Laat ze hun plannen co-creëren
Maar zelfs dan deel je als PAR Practitioner (nog) niet expliciet JOUW ideeën. Je brengt alle kennis en perspectieven -opgedaan in je gesprekken met betrokken mensen- (anoniem) samen en voegt die van jou (ook anoniem) alleen toe waar je voelt dat ze bijdragen aan het geheel van kennis. Je kunt dit doen door een of meer visualisaties te maken die hun ‘gedeelde waarheid’ weerspiegelen. Vervolgens nodig je hen uit om samen na te denken over die visualisaties, ontbrekende stukjes informatie aan te vullen, hen conclusies te laten trekken en te brainstormen over welke acties ze moeten ondernemen. Wat er vervolgens gebeurt, vind ik altijd zo fascinerend: als je hen dit samen laat doen, bouwen ze voort op elkaars ideeën en komen zij met actieplannen waar ik (en zij individueel) nooit aan gedacht zou hebben! Hoewel je oorspronkelijke plan er nu misschien anders uitziet, weet ik zeker dat je je doelen om het ecosysteem te herstellen nog steeds kunt bereiken. Maar nu met mensen die vanaf het begin willen helpen omdat ze voelen dat het ook hun project is!
Moed + geduld = eigenaarschap!
Wat zou er gebeuren als je een ecosysteem wilt herstellen en je kunt samen met de lokale gemeenschap actieplannen co-creëren waarin je nog steeds kunt doen wat je van plan was te doen, maar het wordt samengevoegd en versmolten met de ideeën van de lokale bevolking? Ideeën waar zij zich eigenaar van voelen en waarvoor zij intrinsieke motivatie voelen om er een succes van te maken? Het vergt misschien wat moed om je oorspronkelijke plan los te laten en wat geduld omdat je niet meteen kunt beginnen met het herstellen van het ecosysteem, maar ik zou iedereen die in de startblokken staat om een stuk land te herstellen willen aanraden: als je durft, probeer het uit!
Wil je eerst getraind worden in PAR? Bekijk dan de verschillende trainingen die we aanbieden op de SevenSenses Academy. Of klik hier voor een ‘quick and dirty’ beschrijving van de verschillende PAR stadia die je in een typische PAR kunt doorlopen.
Liever iets ertussenin? Bestel dan het Handboek Participatief Actieonderzoek van SevenSenses oprichter Madelon Eelderink.
Er volgen meer blogs over PAR voor Ecosystem Restoration Design. Wil je als eerste op de hoogte zijn zodra de volgende blog verschijnt? Schrijf je dan in voor SevenSenses verhalen!