Seasonal Diagrams

Seasonal Diagrams zijn uitstekend te gebruiken wanneer je fenomenen in de loop van de tijd wilt onderzoeken. In Participatory Action Research kan dit nuttig zijn om bijvoorbeeld te verkennen wat het beste moment is voor een initiatief of interventie. In deze activiteit verkennen de deelnemers de effecten van het veranderende fenomeen op hun leven met betrekking tot gezondheidsstatus, werklast, voedselzekerheid en andere kwesties. Deze activiteit kan ook nuttig zijn voor het identificeren van patronen die verband houden met bijvoorbeeld seksuele en reproductieve gezondheid. Deelnemers kunnen bijvoorbeeld een specifiek seizoen identificeren waarin familieleden hun huis verlaten voor seizoenswerk op een andere locatie, en wanneer ze terugkeren (en dus wanneer patronen van seksueel gedrag kunnen veranderen). Er kan een specifieke tijd zijn waarin deelnemers een toename van het aantal geboorten, SOA’s of abortussen opmerken. Voor programma’s die van plan zijn interventies uit te voeren met betrekking tot levensonderhoud, voeding, of de gezondheid van moeders of kinderen, is het goed om op de hoogte te zijn van oogstcycli en tijden waarop mensen mogelijk bijzonder hongerig of druk zijn, of wanneer ze meer besteedbaar inkomen hebben.

Deze methode stelt je in staat om ernstige problemen te identificeren – en de prevalentie ervan gedurende een bepaalde periode – die kunnen worden aangepakt via passende interventies, en om veldinformatie te verzamelen over bijvoorbeeld de beste tijd van het jaar om bepaalde projecten uit te voeren. Dit is een vrij niet-bedreigende oefening en kan ook nuttig zijn als startoefening om de gemeenschap en haar belangrijkste problemen te leren kennen.

In feite vraag je je deelnemer om een schema in te vullen waarin je een tijdslijn horizontaal hebt geplaatst en verschillende fenomenen of activiteiten verticaal. Deze methode wordt vaak gebruikt in sociaal-ecologische systemen waarin mensen interageren met hun directe natuurlijke omgeving. Bijvoorbeeld, in mijn onderzoek naar ecologische sanitaire voorzieningen in Bolivia gebruikte ik het om te beoordelen wanneer mensen elke stap nemen in het proces van het oogsten van gewassen – in welke maand halen ze de mest uit hun latrine, wanneer brengen ze het aan op hun land of keukentuin, wanneer oogsten ze, wanneer is het regenseizoen, enzovoort. In een actieonderzoek op Saba gebruikte ik het om te beoordelen hoeveel roodbaars en kreeft de vissers elke maand vangen.

Seasonal Diagrams kunnen ook worden gebruikt om te beoordelen welke activiteiten mensen dagelijks of wekelijks uitvoeren. Je kunt een set activiteiten vooraf definiëren of mensen zelf activiteiten laten invullen. Deelnemers kunnen dan patronen identificeren in hun dagelijkse leven die het gevolg zijn van de veranderende seizoenen. Seasonal Diagrams kunnen individueel met deelnemers worden uitgevoerd of met meerdere deelnemers in bijvoorbeeld focusgroepen.

Wanneer te gebruiken

Hoe te gebruiken

Seasonal Diagrams kunnen individueel of met meerdere deelnemers tegelijk worden gebruikt. Laten we als voorbeeld een focusgroepsetting nemen waarin je met je deelnemers wilt verifiëren wat de veelvoorkomende ziekten en gezondheidsproblemen zijn in hun gemeenschap en hoe de prevalentie ervan gedurende het jaar verandert. Wat je nodig hebt voor de Seasonal Diagram methode is flip-over papier en stiften. De ideale werkruimte is groot genoeg voor deelnemers om de Seasonal Diagram te zien en eraan toe te voegen. Het ideale aantal deelnemers is hoogstens tien personen.

STAP 1

Als deelnemers elkaar nog niet kennen, vraag hen zichzelf voor te stellen.

Beschrijf de activiteit, het doel en hoe het zal werken. Herinner de deelnemers eraan dat het niet nodig is dat iedereen het over alles eens is. Iedereen in de groep verdient echter respect. Ontmoedig deelnemers te oordelen, onderbreken of anderen belachelijk maken, en de privacy van anderen te respecteren door vertrouwelijkheid te handhaven. Deel markers en papier uit aan elke deelnemer. Als je denkt dat je deelnemers hier niet aan kunnen voldoen, kun je ervoor kiezen Seasonal Diagrams individueel met de deelnemers uit te voeren.

STAP 2

Breng de groep samen rond een groot vel papier op de grond of rond een lege ruimte op de blote aarde. Vraag de groep om alle soorten gezondheidsproblemen op te sommen die zij als zeer veel voorkomend en/of bedreigend zien in hun gemeenschap. Teken een raster op de grond of op het papier. Het raster heeft 12 kolommen die de 12 maanden van het jaar vertegenwoordigen, en rijen voor elk probleem dat zal worden onderzocht; het aantal rijen dat je op het raster opneemt, hangt af van het aantal problemen dat je onderzoekt. Als de groep bekender is met seizoenen dan met maanden van het jaar, gebruik dan lokale seizoensbeschrijvingen in plaats van maanden. Vraag de groep welke seizoenen of maanden overeenkomen met welke gezondheidsproblemen. Vraag de deelnemers om de maanden (of seizoenen) tijdens het jaar te identificeren waarin het gezondheidsproble(e)m(en) het meest voorkomt/voorkomen. Afhankelijk van hoe vaak het probleem of de problemen in een bepaalde maand voorkomen, beoordelen de deelnemers het probleem bijvoorbeeld op een schaal van 1 tot 10 (0 of blanco geeft ‘geen prevalentie’ aan gedurende een bepaalde maand, 1 geeft ‘zeer lage prevalentie’ aan, en 10 geeft ‘zeer hoge prevalentie’ aan). Als mensen niet geletterd zijn, is een variatie om deelnemers te vragen stenen (of bonen, of andere kleine voorwerpen) in de cellen te plaatsen in plaats van rangschikkingen; wanneer het probleem vaker voorkomt, moeten er meer stenen worden toegevoegd. Je kunt zien wanneer problemen het meest voorkomen aan de hand van het aantal stenen in een bepaalde cel. Geef de deelnemers ruimschoots de tijd om hun antwoorden onderling te bespreken. Luister naar punten van onenigheid tussen deelnemers, en noteer de thema’s die naar voren komen.

STAP 3

Faciliteer een dialoog met de groep. Je kunt de volgende vragen gebruiken:

• Was je als groep in staat om gemakkelijk overeenstemming te bereiken over de seizoenen van lage en hoge prevalentie? Zo niet, wat was de bron van onenigheid? Welke patronen zie je in je Seasonal Diagram?
• Wat kunnen mogelijke redenen zijn voor de hoge prevalentie van [gezondheidsprobleem] tijdens [maand of seizoen]? Nu we het seizoen als een factor hebben geïdentificeerd, wat kunnen we doen om de situatie te verbeteren?
• Zie je verschillen in de manier waarop het proble(e)m(en) mannen en vrouwen tijdens bepaalde seizoenen anders beïnvloedt? Hoe kun je dit verschil verklaren?
• Wat kun je als individu doen om deze problemen aan te pakken? Wat kunnen andere gemeenschapsleden doen om deze problemen aan te pakken?

Bij het uitvoeren van Seasonal Diagrams individueel, kun je tijdens de analyse de verschillende Seasonal Diagrams vergelijken en controleren of er trends zijn in de loop van de tijd of verschillen en overeenkomsten tussen je deelnemers. Dit analyseproces kan samen met je deelnemers worden uitgevoerd, bijvoorbeeld in een focusgroepsetting, zodat je deelnemers de kans geeft om hun eigen conclusies te trekken. Of je nu Seasonal Diagrams individueel of in groepsinstellingen uitvoert, voor beide geldt dat dit zeer nuttig kan zijn voor deelnemers om te zien wanneer bepaalde fenomenen het vaakst of minst vaak voorkomen en aan de hand daarvan nieuwe activiteiten te prioriteren of te plannen.