Door Madelon Eelderink, oprichter SevenSenses

Dit blog is tot stand gekomen tijdens de training Ecosystem Restoration Design die Madelon in 2024 volgde en maakt deel uit van de blog reeks PAO voor ecosystemen, waarin ze haar visie deelt op de manier waarop PAO kan bijdragen aan ecosysteemherstel en meer.

Het fascineert me om te zien welke impact een holistische begrazingsaanpak kan hebben op het herstel van land. Door het natuurlijke gedrag van kuddes en wilde dieren na te bootsen—het berekenen van dier-dagen per hectare en het beheer van veeweiding dienovereenkomstig—kunnen graslanden zich herstellen, wat leidt tot spectaculaire productiviteitsstijgingen. Het kan zelfs helpen klimaatverandering tegen te gaan en conflicten over weilanden en water te voorkomen! Gezien de huidige crises, met name rondom water, besef ik hoe ongelooflijk belangrijk het is om gedegradeerd land te herstellen door middel van holistische begrazing.

Een Radicale Verandering: Van Reductionistisch Denken naar Holistisch Beheer

Holistische begrazing staat haaks op de traditionele reductionistische manier van landbeheer.

Er gebeurde iets bijzonders in mijn brein toen ik de verschillen tussen de reductionistische aanpak en holistische begrazing bekeek. Alsof de puzzelstukken ineens op hun plek vielen! Er lijkt een exacte parallel te zijn met de manier waarop traditionele organisaties werken versus het nieuwe type leiderschap dat ontstaat met Participatief Actieonderzoek (PAO).

Ik wil deze inzichten graag met je delen!

Laten we eerst ingaan op het verschil tussen holistische begrazing en de reductionistische aanpak: reductionistisch maakt voornamelijk gebruik van eenjarige gewassen, holistisch van meerjarige gewassen. Reductionistisch is gebaseerd op monocultuur, holistisch op polycultuur. Reductionistisch draait om de manipulatie van afzonderlijke onderdelen, terwijl holistisch draait om het beheer van gehelen. Reductionistisch is gebaseerd op bevel en controle, terwijl holistisch draait om faciliteren.

Participatief Actieonderzoek als ‘holistische begrazing’

Wanneer ik kijk naar hoe traditionele organisaties werken versus de werkethiek die we nastreven met PAR, zie ik precies hetzelfde gebeuren. De traditionele manier van werken lijkt exact op de reductionistische aanpak, terwijl PAO overeenkomt met holistische begrazing. Laten we het ’traditioneel’ versus ‘PAO’ noemen. Traditioneel richten zich op kortetermijnwinst (“aardige gewassen”) en komen later vaak in de problemen wanneer onverwachte externe factoren een rol gaan spelen. PAO richt zich op langdurige impact (“meerjarige gewassen”). Traditioneel draait om het aanbieden van één (of een klein aantal) specifieke programma’s, diensten of producten en het optimaliseren daarvan om zoveel mogelijk mensen te bereiken (“monocultuur”) – en dan wordt er verbaasd gereageerd als mensen er geen gebruik van maken. PAO focust op wat lokaal nodig is en past zich daaraan aan, wat betekent dat de uitkomst per locatie verschillend is (“polycultuur”). Traditioneel streeft naar kleine, beperkte veranderingen om slechts één onderdeel van het probleem op te lossen (“manipulatie van delen”), terwijl PAO zich richt op het gehele systeem en de interactie tussen al deze delen, om zo de best mogelijke actie voor verandering te vinden die werkt voor alle afzonderlijke delen (“beheer van gehelen”). Tot slot heeft traditioneel een specifieke uitkomst voor ogen en probeert alles te controleren om dat doel te bereiken, waarbij alle betrokkenen worden gestuurd om te doen wat leidt tot die uitkomst (“bevel en controle”) – en vraagt zich vervolgens af waarom mensen niet doen wat van hen wordt verwacht.

PAO’ers weten vooraf de uitkomst niet, maar begeleiden belanghebbenden bij het vinden van de weg die het beste bij hen past om tot een resultaat te komen dat voor iedereen werkt.

Leren van de Natuur: Wat Betekent Holistische Begrazing Voor je Werk?

Fascinerend, deze parallel, nietwaar?! Ik denk dat we zoveel kunnen leren van hoe de natuur functioneert wanneer ze gezond en bloeiend is, en dat kunnen we nabootsen in de manier waarop we werken in organisaties – ongeacht het werkveld. Kijk hier eens naar: holistische begrazing leidt tot het herstel van gedegradeerde graslanden, verbeterde bodemgezondheid en bescherming tegen droogte, toegenomen biodiversiteit, koolstofopslag in plaats van koolstofuitstoot, verhoogde en duurzame voederproductie, lagere voerkosten, betere veeprestaties en uiteindelijk economische voordelen en sterkere gemeenschappen.

Nu wil ik je uitnodigen om deze voordelen te vertalen naar je werk en na te denken over wat er gebeurt als we de principes van holistische begrazing toepassen op alles wat we doen. Waar kom jij op uit?

Wil je leren hoe je Participatory Action Research kunt toepassen op complexe vraagstukken?

Doe mee aan ons PAR Practitioners Programma dat start op 17 maart! In zeven trainingsdagen (om de twee weken) leer je alle benodigde vaardigheden.

Schrijf je nu in en ontvang een gratis handboek plus een persoonlijke introductiesessie met SevenSenses-oprichter Madelon Eelderink!

Lees ook de andere blogs uit deze reeks ‘PAO voor ecosystemen’:

Ecosysteemherstellers: zo krijg je de locals aan boord

Hoe een participatief actieonderzoeker ontbossing zou aanpakken

En er volgen nog meer! Houd de website en LinkedIn in de gaten, of schrijf je in voor SevenSenses Stories (onderaan de pagina) en krijg ze in je mailbox!