Karlijn vertelt: wat is actieonderzoek en hoe kan ze dat toepassen in haar werk bij Raedelijn?

De afgelopen maanden heeft Karlijn van Kats, adviseur bij Raedelijn, een training tot actieonderzoeker gevolgd bij SevenSenses. Ze heeft dit met veel enthousiasme gedaan en kan niet wachten om de opgedane kennis in de praktijk te brengen. Benieuwd wat ze geleerd heeft en wat ze er mee gaat doen? In deze blog lees je er meer over.

De eerste trainingsdag

“21 juni 2021 in de Krachtfabriek in Houten, mijn eerste trainingsdag van het participatief actieonderzoeksprogramma. Ik loop binnen en word warm ontvangen door onze trainster Madelon Eelderink. Ook ontmoet ik zeven andere enthousiaste dames die staan te springen om met actieonderzoek aan de slag te gaan.

Na een voorstelrondje neemt een collega van Madelon, Evert Jan van Hasselt, ons mee in het waarom van actieonderzoek. Hij vertelt een overtuigend verhaal over de meerwaarde van ‘community-up’* werken (ten opzichte van bottom-up of top-down), en hoe leuk, waardevol en belangrijk het is om samen met iedereen die iets te maken heeft met een vraagstuk te werken aan het uitpluizen en oplossen van het probleem.”

Bizar resultaat
“Halverwege zijn verhaal neemt Evert Jan ons mee naar buiten. Hij vraagt ons om door elkaar heen te lopen en stil te gaan staan zodra hij stop zegt. We doen wat hij zegt zonder te weten wat ons straks te doen staat.

Zodra we stil staan vraagt Evert Jan iedereen om twee willekeurige mensen uit onze groep in gedachten te nemen. De opdracht die volgt: ga weer lopen en stop zodra de twee mensen die je in gedachten hebt allebei op gelijke afstand van jou staan. Evert Jan vroeg ons hoe lang het gaat duren totdat dit iedereen is gelukt? Heel lang, dachten wij.

Evert Jan zette zijn timer aan en liet ons weer door elkaar lopen, iedereen gefocust op haar twee groepsgenoten die je op gelijke afstand van jezelf moest zien te krijgen door jezelf te verplaatsen. Nog geen 50 seconden later stond iedereen stil. Het was al gelukt. Bizar!

Moraal van het verhaal: als je bij een complex probleem de kracht van ieder individu van de groep inzet heb je het veel sneller opgelost én voelt ieder individu zich betrokken en eigenaar. Stel je voor dat je in je eentje iedereen van een groep van 9 mensen allemaal zo moet positioneren dat die op gelijke afstand staan van twee specifieke andere mensen uit de groep. Hoe lang zou je daar mee bezig zijn?!”

Vanzelfsprekend, of toch niet?

Wat is participatief actieonderzoek?
Participatief actieonderzoek (PAO) is een onderzoeksbenadering die mensen in staat stelt met elkaar complexe problemen op te lossen. Door middel van het gezamenlijk onderzoeken van hun situatie en de perspectieven van diverse betrokkenen hierop, wordt duidelijk hoe de onderzochte problematiek is ingebed in het grotere systeem, hoe de gewenste situatie eruit ziet en waar kansen liggen voor positieve verandering. Op basis van die resultaten stelt de methodiek van PAO hen in staat gezamenlijk de nieuwe inzichten om te zetten naar passende oplossingsrichtingen en actieplannen en deze met elkaar te realiseren (Eelderink, 2020).

“Samen met alle betrokken partijen werken aan oplossingen voor complexe vraagstukken. Het klinkt vanzelfsprekend maar in de praktijk komt dit nog weinig voor. Deze training heeft mij inzicht gegeven in hoe belangrijk deze manier van werken is om tot duurzame oplossingen te komen. Ook vraag ik me af waarom we deze manier van werken niet al veel vaker toepassen.”

Hoe ga ik dit toepassen in mijn werk?

“Werkzaam als adviseur bij Raedelijn begeef ik mij in zorg- en welzijnsland. Ook hier zijn we goed in dingen bedenken vanuit de zorgverlenerskant. Maar wat zou er gebeuren als we het veel meer met elkaar zouden bedenken en professionals, bewoners en beleidsmakers samen aan de slag gaan voor betere zorg en ondersteuning? En dan heb ik het niet over inspraakavonden organiseren voor bewoners en het vervolgens weer verder zelf uitzoeken. Nee, echt samen naar het probleem of de vraag kijken en in gesprek met elkaar komen tot oplossingsrichtingen en de uitvoering ervan. Ik ben benieuwd wat dit oplevert.

Om te beginnen gaan mijn collega’s Marieke de Jong, Denise Filippo en ik de kennis die we in de training tot actieonderzoeker hebben opgedaan vanaf september toepassen in een project in de wijk Rijnhuizen in Nieuwegein. De vraag in dit project is: wat is er nodig voor een toegankelijke en duurzame infrastructuur van zorg en welzijn die past bij deze nieuwe woonwijk? Om ieders perspectief te horen starten we met het voeren van gesprekken met allerlei betrokkenen in en om de wijk. Denk aan bewoners, zorg- en welzijnsprofessionals, bedrijven en gemeenteambtenaren. Vervolgens zullen wij hen faciliteren om gezamenlijk tot een antwoord op deze vraag en tot uitvoering van bijbehorende actieplannen te komen. Wij kunnen niet wachten om aan de slag te gaan. Wordt vervolgd!”

Bron: Eelderink, 2020. Handboek Participatief Actieonderzoek – Samen bouwen aan een betere wereld.