Focusgroep brainstorm, PAO Van Ziekte & Zorg naar Gezondheid & Gedrag

Ontmoet Wout: “Participatief Actieonderzoek is hét middel voor sociale innovatie”

Interview en blog door Margit van Boheemen

Het leven van Wout Peters (44) is op z’n zachtst gezegd dynamisch: naast een gezin met vijf kinderen, twee honden en twee paarden is hij ambulanceverpleegkundige, docent HBO-V en werkt hij aan zijn master ‘Healthy Ageing Professional’. Vanuit de masteropleiding is hij werkzaam als participatief actieonderzoeker voor het SevenSenses project ‘Van Ziekte & Zorg naar Gezondheid & Gedrag’. Een gesprek met een bevlogen en energieke multitasker (“Ik heb overal tijd voor, als je maar goed plant!”) die erg enthousiast is over de resultaten van het Participatief Actieonderzoek (PAO) van SevenSenses.

Wout Peters

“PAO maakt van deelnemer een deelgever”

Van verpleegkundige naar Participatief Actieonderzoeker bij SevenSenses

“Ooit ben ik als verpleegkundige gestart, waarna ik mij heb gespecialiseerd in hartbewaking en de Spoedeisende Eerste Hulp”, vertelt Wout. “Ik droomde echter van een baan als ambulanceverpleegkundige en na tien jaar bij het VU Amsterdam heb ik die stap ook echt gezet: ik ben nu als zzp’er door heel Nederland werkzaam als ambulanceverpleegkundige. Dat combineer ik met een fulltime docentschap HBO-V in Zwolle. Een prima combinatie, zeker nu er veel online wordt lesgegeven. Ik ben één dag per week vrijgesteld van mijn werk om aan mijn master ‘Healty Ageing Professional’ te kunnen werken.”

PAO als krachtig instrument

Vanuit de master is Wout betrokken bij SevenSenses. “De dag dat ik aan mijn master werk, ben ik in Veendam. Samen met Ilona Schra heb ik daar de stichting IkiBuntu opgericht: een stichting die als doel heeft om een nieuw gezondheidszorgsysteem op te zetten. Daarbij werken professionals en burgers samen aan veerkracht en vitaliteit, dus aan gezondheid. Eén van de SevenSenses-projecten binnen stichting IkiBuntu is hoe we Veendammers kunnen helpen om op een positief waarderende manier grip te krijgen op hun gezondheid en gedrag, waarbij op dit moment de nadruk ligt op diabetes type 2. Het doel is om de focus van zorgverleners en zorgvragers te verleggen van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Van ‘lijder’ naar ‘leider’ zeg maar.” Daarbij is Participatief Actieonderzoek van SevenSenses wat Wout betreft een krachtig instrument. “Bij PAO gaat het creëren van eigenaarschap bijna als vanzelf. De deelnemer wordt deelgever – hij of zij geeft zich door aan de slag te gaan met eigen ideeën en plannen en voert zelf de acties uit. Daardoor neemt iemand als vanzelf regie en verantwoordelijkheid. Dat is prachtig om te zien.”

Samenwerking met 2diabeat

De PAO reikt verder dan alleen Veendam. “Het is in beeld gekomen bij 2diabeat, een onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord dat door de overheid is opgezet om diabetes 2 landelijk aan te pakken en om te keren”, vertelt Wout. “Een goed verstaander leest tussen de regels door dat Participatief Actieonderzoek hiervoor een bijzonder geschikte methode is. Ik heb daarom vorig jaar contact gezocht om ervaringen uit te wisselen. Binnenkort vindt een eerste gesprek plaats met 2diabeat, stichting IkiBuntu en medewerkers van gezondheidscentrum Lloyds Terras (GCLT). De inzet daarvan is een verdere uitbreiding van het PAO in Veendam met communicatieve en praktische ondersteuning van 2diabeat, zodat we het PAO kunnen voortzetten.”

‘Shared saving’

Ook gaat 2diabeat helpen bij de gesprekken met zorgverzekeraars. Bijvoorbeeld om te kijken hoe financiële compensatie kan worden aangepakt. Wout: je kunt dan denken aan shared saving: het deel dat wordt bespaard op de ziektekosten, kan deels weer terugvloeien naar zorgverleners als een apotheker of fysiotherapeut. Zij kunnen dan bezig zijn met gezondheid en gedrag wat op termijn weer inkomsten oplevert, zodat hun voortbestaan gegarandeerd is.”

Leefstijlverandering in plaats van medicatie

Dat is in feite een omwenteling van het zorgsysteem. “Een zieke patiënt krijgt medicatie. Als je echter naar de oorzaak van de klachten kijkt, is die vaak leefstijl-gerelateerd. Als je die leefstijl aanpakt, is het bijna gegarandeerd dat iemand van zijn of haar klachten afkomt. Maar om in aanmerking te komen voor een vergoeding voor leefstijl-coaching, moet iemand eerst klachten hebben. Iemand die te dik is, komt in aanmerking voor een coach. Maar het gaat om het voorkómen dat iemand te dik wordt. Dat is ook wat we met de stichting IkiBuntu willen bereiken. Ook 2diabeat heeft die insteek: het veranderen van de leefstijl ter voorkoming en omkering van diabetes.”

Participatief Actieonderzoek hoort binnen de masteropleiding!

De samenwerking met SevenSenses vormt een belangrijke pijler in het project. “De samenwerking is heel positief”, zegt Wout enthousiast. “Ik ben bijna klaar met mijn master aan de Hanzehogeschool Groningen en ben ervan overtuigd dat Participatief Actieonderzoek een plaats moet krijgen binnen de opleiding. Niet voor niets heb ik een voorstel gedaan om op een alternatieve manier af te studeren: ik wil PAO presenteren volgens de systematiek die SevenSenses oprichter Madelon Eelderink mij heeft aangeleerd en daar vervolgens college over gaan geven. Dit voorstel ligt inmiddels bij de examencommissie. Ik ben heel benieuwd!” Dat smaakt naar meer? “Ik zou graag namens SevenSenses dit soort lessen willen geven aan de Hanzehogeschool. Dat kan mogelijk als een olievlek gaan werken voor andere opleidingen; dan zijn er in de toekomst meer PAO’ers nodig. Op dit moment vindt er eenmaal per jaar een opleiding Participatief Actieonderzoek plaats in Utrecht, maar ik zie in de toekomst wel een dependance van SevenSenses in het Noorden voor me!” zegt Wout lachend. “Want er zit echt veel potentie in deze methodiek, SevenSenses heeft echt een veelbelovende toekomst.”

De projecten waarbij Wout Peters is betrokken zijn